Zaproszenie do udziału w III konferencji naukowej Muzeum Dzieci Polskich – ofiar totalitaryzmu: Minęło 80 lat. Sytuacja dziecka w końcu II wojny światowej i pierwszych latach okresu powojennego (1944-1949) organizowanej w Łodzi w dniu 20 listopada 2025 r.
Celem konferencji jest dyskusja nad losami dzieci i młodzieży w ostanie fazie największego w dziejach ludzkości konfliktu zbrojnego i początkowych latach okresu powojennego (1944-1949). W 2025 r. przypada okrągła 80. rocznica zakończenia II wojny światowej. Polityka historyczna i kulturowa współczesnej Europy nadal ukierunkowana jest na pamięć o tamtych doświadczeniach oraz wytyczanie drogowskazów, które pozwolą na uniknięcie wielkoskalowego konfliktu w nadchodzących latach. Jednocześnie tocząca się u granic Polski wojna absorbuje uwagę Europejczyków i zmusza do krytycznej refleksji nad pamięcią historyczną społeczeństw. Na tym tle konferencja prowokuje do wznowienia dyskusji nad losem dzieci i młodzieży z terenów okupowanych przez III Rzeszę i ZSRS, dla których koniec wojny nie łączył się jedynie z odzyskaniem upragnionej wolności, ale stanowił również okres, nowych wyzwań związanych m.in. z sieroctwem, powrotem do domów, odbudowaniem więzów rodzinnych, zdobyciem wykształcenia i zawodu, usamodzielnieniem się, odzyskaniem poczucia bezpieczeństwa i poprawą stanu zdrowia. Konferencja będzie także przyczynkiem do rozważań nad korelacją pomiędzy problemami najmłodszych a rozwiązaniami implementowanymi systemowo przez nowe władze polskie i okazją do oceny powziętych kierunków działań w związku ze zmianą układu sił w powojennej Europie, podzielonej na dwa antagonistyczne bloki państw.
W najbliższy czwartek, w 80. rocznicę zakończenia II wojny światowej, pod pomnikiem Martyrologii Dzieci – „Pękniętego Serca” w Parku Szarych Szeregów w Łodzi odbędzie się uroczystość poświęcona Dzieciom Wojny. Początek wydarzenia o godz. 11:00.
Serdecznie zapraszamy na Noc Muzeów, która odbędzie się 17 maja 2025 roku. Początek wydarzenia o godz.18.00 w siedzibie tymczasowej Muzeum Dzieci Polskich – ofiar totalitaryzmu przy ul. Piotrkowskiej 90 w Łodzi. Uczestnicy wydarzenia będą mogli zwiedzić wystawy oraz wziąć udział w spotkaniach ze świadkami historii w technologii VR.
15 kwietnia 2025 r. zakończyliśmy trzyetapowe zmagania konkursowe w ramach Wojewódzkiego Tematycznego Konkursu Historycznego „Byliśmy tylko dziećmi. Gehenna polskich dzieci w czasie II wojny światowej”. Uczestnicy konkursu wykazali się wiedzą na temat polityki okupanta niemieckiego i sowieckiego na ziemiach polskich wobec społeczeństwa polskiego w czasie II wojny światowej oraz znajomością historii obozu na Przemysłowej. Spośród ponad 300 młodych pasjonatów historii, którzy przystąpili do konkursu, tytuł laureata uzyskało 6 uczniów, a 8 zostało finalistami.
Dziś po raz czwarty odbyła się Mała Droga Krzyżowa poświęcona byłym więźniom niemieckiego obozu dla polskich dzieci przy ul. Przemysłowej w Łodzi. Uczestnicy wydarzenia po mszy św. sprawowanej w parafii Najświętszej Maryi Panny Łaskawej udali się pod Pomnik Martyrologii Dzieci. Patronat nad wydarzeniem objęło Muzeum Dzieci Polskich – ofiar totalitaryzmu.
Postanowieniem Minister Kultury i Dziedzictwa Narodowego z dnia 19 marca 2025 roku został ogłoszony konkurs na kandydata na dyrektora Muzeum Dzieci Polskich – ofiar totalitaryzmu. Niemiecki nazistowski obóz dla polskich dzieci w Łodzi (1942-1945).
19 marca br. w Gminnym Centrum Kultury, Sportu, Turystyki i Rekreacji w Dzierżąznej odbyły się uroczystości związane z 82. rocznicą pierwszego transportu więźniarek do filii niemieckiego obozu dla polskich dzieci przy ul. Przemysłowej w Łodzi.
10 września 2023 roku po raz pierwszy obchodziliśmy Narodowy Dzień Polskich Dzieci Wojny. To hołd dla najmłodszych obywateli państwa polskiego ogarniętego zbrodniczą działalnością okupanta niemieckiego i sowieckiego. Muzeum Dzieci Polskich – ofiar totalitaryzmu, utrwalając pamięć i upowszechniając wiedzę na temat losów polskich dzieci w czasie II wojny światowej, zachęca młodzież szkół podstawowych do udziału w konkursie, umożliwiającym rozwijanie zainteresowań historycznych oraz utrwalanie wartości, które były ważne dla wielu pokoleń Polaków i są nadal niezbędne do kształtowania tożsamości narodu, takich jak pamięć historyczna, wspólnota i odpowiedzialność.
W dniu 1 marca obchodzimy Narodowy Dzień Pamięci Żołnierzy Wyklętych. Święto to zostało ustanowione w 2011 r. przez Sejm RP, by uczcić konspiratorów polskiego podziemia antykomunistycznego.
Zapraszamy do udziału w zajęciach muzealnych podczas ferii zimowych i skorzystania z oferty przygotowanej dla grup zorganizowanych (grupy półkolonijne powyżej 12. roku życia) oraz grup rodzinnych (dorośli z dziećmi powyżej 12. roku życia).
W związku z 80. rocznicą zakończenia funkcjonowania obozu na Przemysłowej oraz innych obozów na terenie okupowanej Łodzi Muzeum Dzieci Polskich – ofiar totalitaryzmu zorganizowało cykl wydarzeń upamiętniających najmłodsze ofiary II wojny światowej. Pragniemy podziękować wszystkim uczestnikom rocznicowych wydarzeń, a także partnerowi zorganizowanych przedsięwzięć – Zespołowi Szkół Muzycznych im. Stanisława Moniuszki w Łodzi, patronom medialnym: TVP3 Łódź i Radiu Łódź oraz 9 Łódzkiej Brygadzie Obrony Terytorialnej, która podczas głównych uroczystości pełniła posterunek honorowy.
18 stycznia 2025 r. minie 80 lat od zakończenia funkcjonowania niemieckiego obozu dla polskich dzieci przy ul. Przemysłowej w Łodzi. W związku z tą ważną rocznicą dyrektor oraz pracownicy Muzeum Dzieci Polskich – ofiar totalitaryzmu zapraszają na cykl wydarzeń upamiętniających wszystkich więźniów obozu.
Ogólnopolska Akcja Edukacyjna dla uczniów szkół podstawowych i ponadpodstawowych.
Sprawmy radość Ocalałym z Przemysłowej. Upamiętnijmy wspólnie 80. rocznicę zakończenia funkcjonowania niemieckiego obozu dla dzieci polskich w Łodzi.
Muzeum Dzieci Polskich – ofiar totalitaryzmu zaprasza osoby związane zawodowo z turystyką, pilotażem wycieczek, usługami przewodnickimi oraz nauczycieli zainteresowanych realizacją zajęć o obozie na Przemysłowej (z uczniami powyżej 12. roku życia) do udziału w dwudniowym seminarium, którego celem jest zaprezentowanie aktualnego stanu badań naukowych nad historią obozu, oferty bezpłatnych działań edukacyjnych Muzeum oraz trasy edukacyjnej po terenie dawnego obozu.
W dniach 28-29 września br. odbyła się konferencja naukowa pt. „Dzieciństwo czasu wojny. Polskie dzieci pod okupacją niemiecką w latach 1939-1945”. Wydarzenie zostało zorganizowane przez Muzeum Dzieci Polskich – ofiar totalitaryzmu oraz Łódzki Dom Kultury. Konferencja naukowa została objęta wsparciem w ramach Krajowego Planu Odbudowy. Jest to już drugie wydarzenie tego typu w dorobku Muzeum.
2 października br. o godz. 13.00 odbędzie się spotkanie online z pracownikiem Muzeum, współtwórcą wystawy „Dziecięce ślady Powstania Warszawskiego” Szymonem Nowakiem. Historyk opowie o udziale dzieci i młodzieży w działaniach powstańczych, losach wybranych powstańców, ze szczególnym uwzględnieniem młodych łodzian, walczących z okupantem niemieckim.
W dniach 26-27 września br. odbył się IV Zjazd Ocalałych z obozu na Przemysłowej.
Tegoroczne spotkanie byłych więźniów niemieckiego obozu koncentracyjnego dla polskich dzieci przy ul. Przemysłowej w Łodzi miało miejsce w Filharmonii Łódzkiej im. Artura Rubinsteina oraz w Łódzkim Domu Kultury. Przedsięwzięcie zostało objęte wsparciem w ramach Krajowego Planu Odbudowy.
W dniach 28-29 września br. odbędzie się konferencja naukowa pt. „Dzieciństwo czasu wojny. Polskie dzieci pod okupacją niemiecką w latach 1939-1945”. Organizatorami wydarzenia są Muzeum Dzieci Polskich – ofiar totalitaryzmu oraz Łódzki Dom Kultury. Konferencja naukowa została objęta wsparciem w ramach Krajowego Planu Odbudowy. Jest to już drugie wydarzenie tego typu w dorobku Muzeum.
19 września minęło 80 lat od bohaterskiej śmierci 15-letniej łączniczki Powstania Warszawskiego i harcerki VI Warszawskiej Żeńskiej Drużyny Harcerskiej – Barbary Marty Nazdrowiczówny. W związku z okrągłą rocznicą śmierci Basi Wyższa Szkoła Sztuki i Projektowania oraz 59 Łódzka Drużyna Harcerek „Rodzina” im. Barbary Marty Nazdrowiczówny zorganizowały koncert poświęcony Basi pt. „Harcerski Krąg Pamięci Powstania Warszawskiego”. Wydarzenie odbyło się 19 września w auli Wyższej Szkoły Sztuki i Projektowania przy ul. Targowej 65 w Łodzi.
17 września 1939 r. w obliczu sowieckiej agresji popełnił samobójstwo w Krzemieńcu (obecnie Ukraina) Stanisław Siedlecki (1877-1939) - działacz niepodległościowy i socjalistyczny, senator II Rzeczypospolitej, prekursor ruchu prometejskiego, propagator spółdzielczości i społecznik, inżynier chemik.
10 września obchodzimy Narodowy Dzień Polskich Dzieci Wojny, w związku z tym Muzeum Dzieci Polskich – ofiar totalitaryzmu zorganizowało obchody pod Pomnikiem Martyrologii Dzieci „Pękniętego Serca” w Łodzi. Wydarzenie poprzedziła Msza święta w Bazylice archikatedralnej św. Stanisława Kostki sprawowana w intencji polskich dzieci – ofiar reżimów totalitarnych.
Muzeum Dzieci Polskich – ofiar totalitaryzmu zaprasza 14 września 2024 r. na spacer edukacyjny po terenie byłego obozu przy ul. Przemysłowej w Łodzi w ramach Europejskich Dni Dziedzictwa 2024.
Z radością pragniemy poinformować, że otrzymaliśmy dofinansowanie naszych projektów w ramach Krajowego Planu Odbudowy dla kultury.
1 sierpnia 1944 r. o godzinie „W” (godz. 17.00) Armia Krajowa i inne organizacje podziemne wystąpiły zbrojnie przeciwko niemieckim okupantom. Do walki o wyzwolenie Warszawy stanęło około pięćdziesięciu tysięcy powstańców. Wśród uczestników Powstania Warszawskiego znalazły się również dzieci i młodzież, które nie ukończyły osiemnastu lat. Wielu spośród nich oddało swoje życie za wolną Polskę. Na łódzkim cmentarzu przy ul. Ogrodowej znajduje się grób piętnastoletniej Basi Nazdrowicz „Wiewiórki”, która poległa w Powstaniu – wyjaśnił dr Ireneusz Piotr Maj, dyrektor Muzeum Dzieci Polskich – ofiar totalitaryzmu, w związku z przygotowaną przez pracowników Muzeum wystawą „Dziecięce ślady Powstania Warszawskiego”.
Historycy Muzeum Dzieci Polskich – ofiar totalitaryzmu dotarli do kolejnych dokumentów dotyczących komendanta obozu dla polskich dzieci przy ulicy Przemysłowej w Łodzi Camillo Ehrlicha. Tym razem są to listy Elisabeth Ehrlich skierowane do najwyższych władz NRD z prośbą o ułaskawienie i zwolnienie z więzienia jej męża.
Dotarliśmy do dokumentu potwierdzającego podległość organizacyjną obozu w Konstantynowie Łódzkim obozowi na Przemysłowej w Łodzi.
Muzeum Dzieci Polskich – ofiar totalitaryzmu rozpoczyna akcję poszukiwania artefaktów dotyczących historii dzieci polskich w okresie II wojny światowej. Pozyskane przedmioty wzbogacą Dział Zbiorów Muzeum oraz pozwolą na właściwe zabezpieczenie i przechowywanie ich w odpowiednich warunkach.
27 maja br., w siedzibie tymczasowej Muzeum Dzieci Polskich – ofiar totalitaryzmu odbyła się gala finałowa Wojewódzkiego Tematycznego Konkursu Historycznego „Byliśmy tylko dziećmi. Gehenna polskich dzieci w czasie II wojny światowej i po jej zakończeniu”. Adresatem Konkursu byli uczniowie klas VII i VIII szkół podstawowych z województwa łódzkiego. Zakres tematyczny – oprócz ogólnej wiedzy dotyczącej czasów okupacji niemieckiej i sowieckiej - obejmował w szczególności zagadnienia odnoszące się do losów polskich dzieci.
Matki z okresu II wojny światowej za wszelką cenę pragnęły ochronić swoje potomstwo, nierzadko oddając życie za swoje dzieci. To matki, które każdego dnia szukały najmniejszego śladu po swoich dzieciach zabranych przez okupanta, nie tracąc nadziei, że już niedługo znów je utulą. 26 maja obchodzimy w Polsce Dzień Matki i pragniemy oddać hołd matkom bohaterkom. Jedną z nich była Teresa Skibińska, matka Wojciecha i Jerzego Skibińskich, byłych więźniów niemieckiego obozu koncentracyjnego dla polskich dzieci przy ul. Przemysłowej w Łodzi.
„Geheime Reichssache Kinderlager – Schicksale in Polen” (Tajna sprawa Rzeszy – losy w Polsce) to prawdopodobnie jedyny znany zagraniczny reportaż, dotyczący obozu dla polskich dzieci przy ul. Przemysłowej oraz martyrologii polskich dzieci w okresie II wojny światowej – wyjaśnił dr Ireneusz Piotr Maj, dyrektor Muzeum Dzieci Polskich – ofiar totalitaryzmu, w związku z projekcją reportażu w Instytucie Historii Uniwersytetu Łódzkiego. Wydarzenie zorganizowano przy współpracy z Wydziałem Filozoficzno-Historycznym Uniwersytetu Łódzkiego.
Z inicjatywy Muzeum Dzieci Polskich – ofiar totalitaryzmu przy współpracy Wojewody Łódzkiego, Urzędu Miasta Łodzi oraz Archidiecezji Łódzkiej, odnowiono nagrobek Śp. Zygmunta Olejniczaka, więźnia zamordowanego w niemieckim obozie koncentracyjnym dla dzieci polskich przy ul. Przemysłowej w Łodzi, który został pochowany na cmentarzu pw. św. Wojciecha w Łodzi przy ul. Kurczaki. Oficjalne odsłonięcie nagrobka odbyło się 27 kwietnia 2024 roku.
Serdecznie zapraszamy na Noc Muzeów, która odbędzie się 18 maja 2024 roku. Początek wydarzenia o godz.18.00 w siedzibie Muzeum przy ul. Piotrkowskiej 90. Uczestnicy będą mogli uczestniczyć w spacerze po terenie byłego obozu na Przemysłowej, zwiedzić wystawy oraz obejrzeć filmy produkcji Muzeum Dzieci Polskich – ofiar totalitaryzmu.
Od zakończenia II wojny światowej minęło 79 lat. Żyją już tylko nieliczni świadkowie wydarzeń, którzy mogą opowiedzieć najmłodszemu pokoleniu swoją historię rodzinną osadzoną w dramatycznych realiach okupacji niemieckiej na ziemiach polskich – ocenił dr Ireneusz Piotr Maj, dyrektor Muzeum Dzieci Polskich – ofiar totalitaryzmu, w związku ze spotkaniem łódzkiej młodzieży z Wojciechem Skibińskim, byłym więźniem obozu na Przemysłowej.
16.04.2024 r. odbył się ostatni etap Wojewódzkiego Tematycznego Konkursu Historycznego „Byliśmy tylko dziećmi. Gehenna polskich dzieci w czasie II wojny światowej i po jego zakończeniu” edycja 2023/2024. Ośmiu uczestników z klas siódmych i ósmych ze szkół podstawowych województwa łódzkiego, rozwiązywało zadania konkursowe dotyczące obozu na Przemysłowej, polityki rasowej i osadnictwa III Rzeszy, dzieci Powstania Warszawskiego, deportacji dzieci polskich do ZSRS oraz prześladowań dzieci Żołnierzy Wyklętych.
Roman Hrabar urodził się 28 marca 1909 roku w Kołomyi, w zaborze austriackim. Jego rodzicami byli Stefan i Wanda Hrabarowie. Odebrał rzetelne wykształcenie, m.in. pobierał lekcje gry na fortepianie w Wiedniu.
Szanowni Państwo w związku ze świętami Wielkiej Nocy informujemy, że w dniach 30.03-1.04.2024 r. Muzeum będzie nieczynne.
Zapraszamy do zwiedzania naszego Muzeum przy ul. Piotrkowskiej 90 w Łodzi od 2 kwietnia br. w godz. 10.00-15.00.
22 marca br. po raz trzeci odbyła się Mała Droga Krzyżowa poświęcona byłym więźniom niemieckiego obozu koncentracyjnego dla polskich dzieci przy ul. Przemysłowej w Łodzi. Uczestnicy wydarzenia wyruszyli z parafii Najświętszej Maryi Panny Łaskawej po Mszy św. o godz. 19.00. Współorganizatorem przedsięwzięcia było Muzeum Dzieci Polskich – ofiar totalitaryzmu, które przygotowało przewodnik z rozważaniami do Stacji Drogi Krzyżowej.
15 marca br. w Gminnym Centrum Kultury, Sportu, Turystyki i Rekreacji w Dzierżąznej odbyły się uroczystości związane z 81. rocznicą pierwszego transportu więźniów do filii niemieckiego obozu koncentracyjnego dla polskich dzieci przy ul. Przemysłowej w Łodzi.
1 marca obchodzimy Narodowy Dzień Pamięci Żołnierzy Wyklętych. W związku z tym w Muzeum Dzieci Polskich – ofiar totalitaryzmu odbyło się spotkanie łódzkiej młodzieży z Januszem Niemcem, najmłodszym więźniem politycznym w Polsce Ludowej oraz przedstawicielem Stowarzyszenia Dzieci Żołnierzy Wyklętych.
22 lutego 2024 r. odbył się II etap (rejonowy) Wojewódzkiego Tematycznego Konkursu Historycznego „Byliśmy tylko dziećmi. Gehenna polskich dzieci w czasie II wojny światowej i po jej zakończeniu” dla szkół podstawowych. Do zmagań konkursowych, zorganizowanych w gościnnych progach Publicznego Liceum Ogólnokształcącego Politechniki Łódzkiej, przystąpiło osiemnastu uczestników. Zasady Konkursu nie pozwalają na zakwalifikowanie wszystkich uczniów do etapu wojewódzkiego. Tym, którzy mimo dużej wiedzy nie znaleźli się w grupie zwycięzców etapu rejonowego, życzymy pomyślności w innych projektach edukacyjnych i liczymy, że ziarenko pasji historycznej raz zasiane wraz z przygotowaniami do naszego konkursu, będzie starannie pielęgnowane. Dziękujemy zaangażowanym rodzicom i wyjątkowym nauczycielom, których mieliśmy okazję poznać podczas działań konkursowych.
Historycy Muzeum Dzieci Polskich – ofiar totalitaryzmu dotarli do fotografii byłych więźniów niemieckiego obozu koncentracyjnego dla polskich dzieci przy ul. Przemysłowej w Łodzi. Wiele z przedstawionych na zdjęciach postaci nie jest jednak znana. W związku z tym rozpoczynamy akcję „Bezimienni – identyfikujemy dzieci z obozu na Przemysłowej” – informuje dr Ireneusz Piotr Maj, dyrektor Muzeum.
28 lutego 2024 r. edukatorzy i historycy Muzeum Dzieci Polskich – ofiar totalitaryzmu zapraszają nauczycieli przedmiotów humanistycznych szkół ponadpodstawowych i podstawowych z Łodzi oraz województwa łódzkiego na konferencję historyczno–metodyczną zatytułowaną „Dziecko w obliczu wojny na przykładzie obozu na Przemysłowej”. Organizatorem wydarzenia, objętego patronatem honorowym Muzeum Dzieci Polskich, jest Centrum Rozwoju Edukacji Województwa Łódzkiego.
Serdecznie zapraszamy do skorzystania z naszej oferty, którą przygotowaliśmy na czas tegorocznych ferii zimowych. „Dzieciństwo kiedyś i dziś” to temat przewodni organizowanych zajęć.
19 stycznia 2024 r., w ramach obchodów 79. rocznicy zakończenia okupacji niemieckiej w Łodzi, w Muzeum Dzieci Polskich – ofiar totalitaryzmu odbyło się spotkanie ze świadkiem historii Panią Barbarą Paciorkiewicz, która będąc polskim dzieckiem w okresie II wojny światowej, została poddana germanizacji.
Po ucieczce załogi obozu na Przemysłowej pozostało ok. 800-900 dzieci, którymi wkrótce zajęły się m.in. okoliczne łódzkie rodziny. Część z dzieci podjęła na własną rękę próbę dotarcia do rodzinnych domów, które oddalone były często o setki kilometrów. Niestety, zdarzało się, że po dotarciu na miejsce nie zastawały już w nich nikogo z najbliższych, ponieważ niektórzy z nich zginęli w niemieckich obozach, więzieniach albo nie powrócili jeszcze z wywózki na roboty przymusowe w głąb Rzeszy – powiedział dr Ireneusz Piotr Maj, dyrektor Muzeum Dzieci Polskich – ofiar totalitaryzmu, w związku z obchodami 79. rocznicy zakończenia funkcjonowania obozu na Przemysłowej.
14 stycznia 1949 r. przed sądem okręgowym w Łodzi odbyła się rozprawa, na której zapadł wyrok uniewinniający w sprawie rodziny Pohlów (Jana, jego żony Janiny oraz ich dzieci Mieczysława i Eugenii, osławionej nadzorczyni z mieszczącego się przy ul. Przemysłowej w Łodzi niemieckiego obozu koncentracyjnego dla polskich dzieci), oskarżonej o przyjęcie volkslisty w trakcie II wojny światowej. Podstawę prawną postępowania stanowił dekret z 28 czerwca 1946 r. O odpowiedzialności karnej za odstępstwo od narodowości w czasie wojny 1939–1945 r., stanowiący ostatni z serii głównych aktów prawnych, za pomocą których komunistyczne władze próbowały uregulować tę kwestię.
1 listopada 1941 namiestnik Rzeszy w Kraju Warty Arthur Greiser wydał – powołując się na polecenie ministra spraw wewnętrznych Rzeszy – zarządzenie nakazujące nadawanie nowonarodzonym dzieciom określonych imion, które miały mieć, w zamyśle okupanta, charakter stygmatyzujący oraz wyraźnie wskazywać, że nosząca je osoba jest poddanymi „rasy panów”.
Jak w łatwy sposób zaaranżować w szkole przestrzeń wystawienniczą, która zainspiruje społeczność szkolną do realizacji nieszablonowych zajęć historycznych lub wychowawczych? Jak sprawić, by młodzi ludzie poznawali historię opowiadaną z perspektywy ich rówieśników? Zachęcamy do bezpłatnego wypożyczania wstaw Muzeum Dzieci Polskich – ofiar totalitaryzmu w Łodzi.
Serdecznie zapraszamy na spotkanie z wyjątkowym świadkiem historii - Panią Barbarą Paciorkiewicz, której opowieść na długo zostanie w naszych sercach.
Kadra kierownicza Polen-Jugendverwahrlager Litzmannstadt w liczbie 10 osób w większości rekrutowała się z funkcjonariuszy Sicherheitspolizei (Kripo i Gestapo) i wchodzili w jej skład Reichsdeutsche, tj. Niemcy Rzeszy (6 osób) oraz Volksdeutsche (4 osoby). Podlegali im funkcjonariusze Gestapo i Kripo, którzy pełnili funkcje administracyjne i wachmanów (strażników oraz nadzorców) odpowiedzialnych za więźniów. W tych grupach zidentyfikowano 13 funkcjonariuszy policji (Gestapo i Kripo) oraz 103 wachmanów. Co najmniej 86% z nich stanowili przesiedleńcy niemieckiego pochodzenia (Umsiedlerzy), Volksdeutsche i Niemcy Rzeszy (Reichsdeutsche), a 7,8% (9 osób) było Polakami (pięciu z nich to funkcjonariusze Policji Państwowej z okresu II RP zatrudnieni w czasie okupacji w Kripo, jeden nadzorca i jednoczesny wywiadowca Gestapo oraz trzy kobiety, które otrzymały nakaz pracy w filii w Dzierżąznej i pełniły tam funkcje nadzorczyń/robotnic).
Historie, które znajdują odzwierciedlenie w listach skierowanych do najbliższych, wyraźnie uświadamiają nam cierpienie, jakiego doświadczały 80 lat temu polskie dzieci z niemieckiego obozu na Przemysłowej, przypominając jednocześnie o rozgrywającej się na naszych oczach tragedii dzieci ukraińskich – powiedział Dyrektor Muzeum Dzieci Polskich – ofiar totalitaryzmu w związku z wernisażem wystawy „Dwie wojny – jedno cierpienie” / Дві війни – одне страждання, który odbył się 11 grudnia br. na placu przed Auditorium Maximum Uniwersytetu Warszawskiego.
1 grudnia 2023 r. na cmentarzu pw. św. Wojciecha w Łodzi w obecności zgromadzonych gości – Ocalałych z niemieckiego obozu na Przemysłowej wraz z rodzinami, członków rodzin zamordowanych w czasie wojny oraz zmarłych po wojnie więźniów łódzkich obozów, reprezentantów instytucji państwowych, samorządowych i kościelnych, a także mieszkańców Łodzi odbyło się uroczyste odsłonięcie pomnika Pamięci Dzieci Polskich – Ofiar Niemieckich Obozów na Terenie Łodzi i Okolic. Inicjatorem powstania pomnika jest Muzeum Dzieci Polskich – ofiar totalitaryzmu.
W trakcie kwerend w archiwach zagranicznych historycy Muzeum odnaleźli w zbiorach Narodowego Zbioru Fotografii Lotniczych w Szkocji serię zdjęć Łodzi wykonanych z samolotu Luftwaffe 12 sierpnia 1944 r. Dzięki nim udało się opracować dokładny plan obozu, który odbiega od dotychczas znanych rekonstrukcji – poinformował dr Ireneusz Piotr Maj, dyrektor Muzeum Dzieci Polskich – ofiar totalitaryzmu, w związku z dotarciem do nowych materiałów źródłowych.
Nasze coroczne uczestnictwo w Marszu jest wyrazem woli zachowania pamięci o najbardziej bezbronnych ofiarach II wojny światowej – powiedział dr Ireneusz Piotr Maj, dyrektor Muzeum Dzieci Polskich – ofiar totalitaryzmu, w związku z X Marszem Pamięci ofiar niemieckiego obozu koncentracyjnego dla polskich dzieci przy ul. Przemysłowej w Łodzi.
Dramatyczne historie najmłodszych ofiar wojen zostały opowiedziane przez pryzmat fotografii oraz pisanych przez dzieci listów, ukazujących brutalną rzeczywistość wojny w konfrontacji z dziecięcą bezradnością i nadziejami – mówi dr Ireneusz Piotr Maj, dyrektor Muzeum Dzieci Polskich – ofiar totalitaryzmu, w związku z wernisażem wystawy Muzeum zatytułowanej „Oby moje «Kocham Cię» nie dotarło za późno”. Listy dzieci z czasu wojny. Wernisaż wystawy odbył się 2 października 2023 r. w Instytucie Polskim w Berlinie.
„Ja sprzątam pokoje i robię inne jeszcze roboty. Jerzy ze szpitala przyjechał zdrowy, teraz znów zachorował na zapalenie płuc i wodę w boku. Martwię się bardzo, żeby mu się nie pogorszyło” – czytamy we fragmencie listu dziecka z obozu na Przemysłowej. Ten oraz wiele innych wspomnień polskich i ukraińskich dzieci dotkniętych dramatem wojny możemy przeczytać na najnowszej wystawie Muzeum Dzieci Polskich – ofiar totalitaryzmu pt. „Dwie wojny – jedno cierpienie”.Otwarcie ekspozycji odbyło się 2 października 2023 r. na berlińskim placu Waszyngtona. Wystawa została dofinansowana ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego.
„Zrabowane polskie dzieci podczas II wojny światowej” to tytuł debaty historycznej, która odbyła się w ramach III Zjazdu Ocalałych z obozu na Przemysłowej. Podczas dwudniowego wydarzenia oprócz debaty zorganizowano również koncert w wykonaniu Orkiestry Symfonicznej Zespołu Szkół Muzycznych im. S. Moniuszki w Łodzi, a także projekcję najnowszego filmu Muzeum pt. „Skradziona tożsamość – polskie dzieci wojny” w reż. Katarzyny Pełki-Wolsztajn.
„Serce w plecaku”, „Warszawskie dzieci” oraz „Marsz Mokotowa” to tylko część pieśni patriotycznych, jakie usłyszeliśmy podczas koncertu pt. „Harcerski Krąg Pamięci Powstania Warszawskiego”. Wydarzenie zostało poświęcone Basi Nazdrowicz, łączniczce Powstania Warszawskiego i harcerce VI Warszawskiej Żeńskiej Drużyny Harcerskiej. Koncert odbędzie się 19 września br. o godz. 18.00 w auli Wyższej Szkoły Sztuki i Projektowania przy ul. Targowej 65 w Łodzi.
Aresztowanie 10 września 1943 r. polskich dzieci z miejscowości Mosina stanowiło nie tylko etap wojennej ich gehenny. Jest również symbolem polityki okupantów niemieckiego i sowieckiego, nakierowanej na zniszczenie polskości poprzez uderzenie w to, co dla przyszłości każdej wspólnoty narodowej najcenniejsze – dzieci. Musimy pamiętać, że wydarzenie to stanowiło element planowych działań, których konsekwencją były m.in. losy polskich dzieci wysiedlonych, deportowanych, germanizowanych, rusyfikowanych i zabijanych w obozach i łagrach. Dzieci, które bohatersko broniły Warszawy i innych polskich miast. Dzieci, które dzieliły los swoich rodziców – Żołnierzy Niezłomnych– powiedział Dyrektor Muzeum Dzieci Polskich – ofiar totalitaryzmu w związku z uroczystymi obchodami Narodowego Dnia Polskich Dzieci Wojny, które po raz pierwszy odbyły się 10 września br.
„We wrześniu 1943 r. zostałem aresztowany. Byłem jeszcze wtedy nieletni, a więc skierowano mnie wraz z 50 innymi mosińskim dziećmi do obozu dla nieletnich w Łodzi. Dla mnie było to wstrząsające przeżycie, spotęgowane faktem, że dzień wcześniej zostali aresztowani moi rodzice z siostrami. Pamiętam, że Niemcy przyszli po mnie o godzinie 9.00 rano, zgromadzili nas w jednej z mosińskich sal, następnie zawieźli ciężarowym samochodem do Poznania, a stamtąd już do Łodzi” – relacjonował Kazimierz Cieślewicz, były więzień obozu przy ul. Przemysłowej. To jeden z wielu cytatów, jakie znalazły się na planszach najnowszej ekspozycji Muzeum. Wernisaż wystawy odbył się 30 sierpnia br. w gmachu Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej.
„Spokojny, rzeczowy, pełen poczucia humoru zdobywał uznanie zarówno zwierzchników, jak i podwładnych dzięki swej wiedzy i wytrwałości. Warsztaty pod jego dowództwem stały się oddziałem zwartym, nastawionym głównie na szkolenie bojowe, które Dąbski nadzorował skrupulatnie” – pisał o ppor. Zdzisławie Dąbskim, współzałożycielu Pułku Armii Krajowej „Baszta” oraz podporuczniku rezerwy, Lesław Bartelski w książce pt. „Pułk AK Baszta”.
Pomnik Martyrologii Dzieci, plac apelowy, budynek kwarantanny czy atelier to tylko niektóre z miejsc na terenie byłego niemieckiego obozu koncentracyjnego dla dzieci polskich przy ul. Przemysłowej w Łodzi. Od dziś za pośrednictwem oficjalnej strony Muzeum można wybrać się na wirtualny spacer po najważniejszych miejscach związanych z historią obozu.
„Pewnego razu przyniesiono do szpitala chorego pięcioletniego chłopca. Matka była przy nim. Był już w agonii. Matka, jak zauważyłam była bardzo niespokojna, ale krępowała się powiedzieć, że dziecko nie było ochrzczone. Patrzę na dziecko, jest konające, ale nie może umrzeć. Wzięłam wody, ochrzciłam i dziecko ślicznie, spokojnie zmarło” – czytamy we wspomnieniach s. Stefanii Fiodorczuk, która posługiwała w ochronkach dla Dzieci Zamojszczyzny. Wiele podobnych relacji znalazło się na planszach najnowszej wystawy Muzeum Dzieci Polskich – ofiar totalitaryzmu pt. „Wypędzą nas i zabiją. Losy Dzieci Zamojszczyzny w 80. rocznicę Akcji Zamość”.
13 lipca 2023 r., podczas 79. posiedzenia Sejmu Rzeczpospolitej Polskiej, ustanowiono Narodowy Dzień Polskich Dzieci Wojny. Na obchody nowego święta wybrano 10 września, odnosząc się do tragicznych wydarzeń z Mosiny w 1943 roku. Pomysłodawcą tej daty było Muzeum Dzieci Polskich – ofiar totalitaryzmu.
Internetowa baza danych polskich dzieci więzionych w niemieckim obozie koncentracyjnym na Przemysłowej powstała w odpowiedzi na apele ich rodzin. Kontaktują się z nami krewni Ocalałych lub zamordowanych w obozie dzieci, którzy – jak dotąd bezskutecznie - poszukiwali jakichkolwiek informacji na temat swoich najbliższych – tłumaczył dr Ireneusz Piotr Maj, dyrektor Muzeum, w związku z uruchomieniem bazy danych byłych więźniów obozu na Przemysłowej.
Dzięki inicjatywie podjętej przez Muzeum Dzieci Polskich – ofiar totalitaryzmu polskie dzieci, które straciły życie w czasie II wojny światowej, zostaną godnie upamiętnione. Pomnik, który już wkrótce powstanie na cmentarzu rzymskokatolickim pw. św. Wojciecha w Łodzi, będzie miejscem przypominającym o tragedii najmłodszych ofiar totalitarnych Niemiec – tłumaczy dr Ireneusz Piotr Maj, dyrektor Muzeum, w związku z ogłoszeniem najlepszych projektów pomnika poświęconego polskim dzieciom – ofiarom niemieckich zbrodni w Łodzi.
Podczas posiedzenia sejmowej Komisji Kultury Środków Przekazu posłowie przyjęli ustawę o ustanowieniu 10 września Narodowym Dniem Polskich Dzieci Wojny. W posiedzeniu uczestniczył dr Ireneusz Piotr Maj, który uzasadnił - wskazany przez Muzeum Dzieci Polskich – ofiar totalitaryzmu - dzień 10 września, jako najodpowiedniejszą datę obchodów Narodowego Dnia Polskich Dzieci Wojny.
Widok bestialsko mordowanego dziecka przez niemieckiego okupanta lub śmierć w komorze gazowej to tragiczny los, jaki czekał wiele polskich matek w czasie II wojny światowej. Zupełnie inaczej wyglądała rzeczywistość w III Rzeszy, gdzie niemieckie matki, za posiadanie licznego potomstwa otrzymywały od Adolfa Hitlera Krzyż Honorowy Niemieckiej Matki (niem. Ehrenkreuz der Deutschen Mutter).
Serdecznie zapraszamy na Noc Muzeów, która odbędzie się 13 maja 2023 roku. Początek wydarzenia o godz.18.00 w siedzibie Muzeum przy ul. Piotrkowskiej 90.
Z inicjatywy Muzeum Dzieci Polskich – ofiar totalitaryzmu, na cmentarzu rzymskokatolickim pw. św. Wojciecha w Łodzi powstanie pomnik dzieci polskich – ofiar niemieckich zbrodni. Budowę pomnika sfinansuje Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Wsparcie zadeklarowały również Archidiecezje Łódzka oraz PGE Polska Grupa Energetyczna S.A. – Mecenas Muzeum. 20 kwietnia br. w siedzibie Muzeum odbyła się konferencja prasowa dot. ogłoszenia konkursu otwartego na projekt pomnika.
Polen-Jugendverwahrlager der Sicherheitspolizei in Litzmannstadt został uruchomiony przez okupacyjne władze niemieckie 1 grudnia 1942 roku. 11 grudnia tego samego roku zarejestrowano pierwszy transport z małymi więźniami. Wraz z upływem czasu obóz, utworzony na terenie wydzielonym z Ghetto Litzmannstadt, był rozbudowywany, by móc pomieścić jak największą liczbę polskich dzieci.
Współpraca przy tworzeniu wystaw, konferencji, publikacji oraz wspólne prowadzanie badań naukowych to główne założenia porozumienia między Muzeum Dzieci Polskich – ofiar totalitaryzmu i Instytutem Strat Wojennych im. Jana Karskiego. Porozumienie podpisano 4 kwietnia 2023 roku w siedzibie Muzeum.
Uczestnicząc w Małej Drodze Krzyżowej na terenie byłego niemieckiego obozu koncentracyjnego dla polskich dzieci, odpowiadamy na apel ks. abp. Marka Jędraszewskiego sprzed 10 laty o prawdziwą pamięć, czyli o modlitwę w cieniu krzyża. By męczeństwo dzieci nie poszło na marne i budziło sumienia współczesnych ludzi – powiedział dr Ireneusz Piotr Maj, dyrektor Muzeum, w związku z Małą Droga Krzyżową w intencji ofiar obozu na Przemysłowej.
Patronat nad wydarzeniem objęło Muzeum Dzieci Polskich – ofiar totalitaryzmu.
Akademia Kultury Społecznej i Medialnej (AKSiM) w Toruniu to kolejna instytucja, z którą w ostatnim czasie Muzeum nawiązało współpracę. Jednym z założeń porozumienia będzie organizacja konkursów dla studentów toruńskiej Uczelni. Najbliższy z nich będzie dotyczył przygotowania małych form filmowych o niemieckim obozie koncentracyjnym dla polskich dzieci w Łodzi.
Warsztaty archiwalne dla młodych historyków oraz udział uczniów w wybranych kwerendach historycznych to najważniejsze założenia podpisanego porozumienia o współpracy Muzeum Dzieci Polskich – ofiar totalitaryzmu z Publicznym Liceum Ogólnokształcącym Politechniki Łódzkiej.
„Niektórzy Niemcy, SS-mani z załogi obozu, pracujący na kierowniczych stanowiskach utrzymywali ciągły terror – bili, katowali. Mam tutaj na uwadze osławionego Augusta (…). Bił nie tylko przy pracy, ale przychodził na stubę po apelu, kazał się kłaść lub wypinać i katował” – czytamy w zeznaniu Stefana Marczewskiego, byłego więźnia obozu na Przemysłowej. Sylwetka wachmana Edwarda Augusta oraz najnowsze ustalenia historyków Muzeum zostały zaprezentowane 23 marca 2023 r. podczas konferencji prasowej.
„Mieszkałam i pracowałam w dołku przy młynie. Zbierałam z innymi dziewczętami kamienie, zbierałam ziemniaki, pracowałam w inspektach u właściciela majątku Fuge. Za przewinienia drobne karano nas w ten sposób, że wysyłano do wykopywania pieńków drzewnych, nie dawano kolacji, zamykano w piwnicy...” – wspominała Danuta Kęsik, była więźniarka podobozu w Dzierżąznej. To jeden z cytatów, jaki można przeczytać na planszy nowej wystawy plenerowej Muzeum pt. „Tylko praca i głód. Historia filii niemieckiego obozu koncentracyjnego dla dzieci polskich”. Otwarcie ekspozycji odbyło się 17 marca br. w parku dworskim w Dzierżąznej.
„Pamięci polskich dzieci – ofiar zbrodni niemieckich, germanizowanych, wysiedlanych, zmuszanych do niewolniczej pracy, więzionych, zmarłych i mordowanych w obozach i miejscach kaźni na terenie Łodzi” – to tekst umieszczony na tablicy pamiątkowej, która 13 marca br. została odsłonięta na budynku Łódzkiego Kuratorium Oświaty.
„W ramach procedury przyjęcia do obozu dzieciom golono głowy. Odbierano im cywilne ubrania. W zamian otrzymywały szare drelichowe mundurki – chłopcy: bluzę, spodnie i czapkę, a dziewczynki sukienkę i bluzę. Zamiast swojego obuwia dzieci dostawały charakterystyczne drewniane chodaki” – czytamy w publikacji Muzeum pt. „Niezwykła polska rodzina. Losy Gertrudy Nowak - dziecka z obozu na Przemysłowej”, której prezentacja wraz z wystawą o tym samym tytule odbyła się 9 marca 2023 r., w Gminnym Centrum Kultury, Sportu, Turystyki i Rekreacji w Dzierżąznej.
„To się nie kończy... Historia dzieci z obozu na Przemysłowej” oraz „Geheime Reichssache Kinderlager Schicksale in Polen” to tytuły filmów, które zostały dziś zaprezentowane przez Muzeum Dzieci Polskich – ofiar totalitaryzmu podczas pokazu w Łódzkim Domu Kultury.
2 marca br. w Muzeum Dzieci Polskich – ofiar totalitaryzmu odbyło się spotkanie młodzieży z łódzkich szkół średnich z panem Januszem Niemcem-Żubrydem, przedstawicielem Stowarzyszenia Dzieci Żołnierzy Wyklętych określanym również mianem najmłodszego więźnia politycznego w Polsce ludowej.
Współpraca na rzecz dystrybucji filmów produkcji Muzeum Dzieci Polskich – ofiar totalitaryzmu przez Łódzki Dom Kultury to główny cel zawartego porozumienia o współpracy między instytucjami. Podpisanie listu intencyjnego dot. realizacji wspólnych działań odbyło się 28 lutego 2023 r. w siedzibie Muzeum przy ul. Piotrkowskiej 90 w Łodzi.
Zapraszamy do zapisów na projekcję filmów dokumentalnych, która odbędzie się 3 marca br. o godz. 18.00 w Łódzkim Domu Kultury. Zapisy odbywają się za pośrednictwem poczty elektronicznej: filmy@muzeumdziecipolskich.pl. Wstęp na pokaz jest bezpłatny. Obowiązuje kolejność zgłoszeń.
„Byłam tak bardzo wyczerpana, że płakałam i modliłam się, żeby umrzeć” – czytamy we wspomnieniach Haliny Cubrzyńskiej-Kryszkiewicz, byłej więźniarki obozu na Przemysłowej. Podobne cytaty można przeczytać na wystawie Muzeum pt. „Nauczono nas płakać bez łez...”, która została dziś zaprezentowana na rynku głównym w Zgierzu. Wydarzenie wpisuje się w cykl obchodów związanych z 80. rocznicą utworzenia filii obozu dla polskich dzieci w Dzierżąznej. Po obejrzeniu wystawy odbyła się debata historyczna w Urzędzie Gminy Zgierz.
Nie mogę zrozumieć, jak to jest możliwe, że Eugenia Pol kryła w sobie dwa tak różne oblicza. Pracując w żłobku, Gienia była nieskazitelną i życzliwą osobą. Była niesamowicie troskliwa wobec dzieci (…). Nie mieści mi się w głowie, że kilka lat wcześniej mogła dokonywać tak strasznych i okrutnych czynów na dzieciach jako nadzorczyni obozu dla polskich dzieci – powiedziała w rozmowie z historykiem Muzeum Marianna Tomasik, która po wojnie pracowała w tym samym żłobku co Eugenia Pol.
„W dniu 10.09.1943 r. moja cała rodzina została aresztowana przez gestapo i wywieziona do obozów koncentracyjnych. Ja wraz z siostrą i bratem zostałam umieszczona w obozie dla dzieci i młodzieży polskiej w Łodzi przy ul. Przemysłowej” – poinformowała Janina Bajroszewska – dzięki kwerendzie historyków Muzeum – znana z imienia i nazwiska najmłodsza była więźniarka obozu na Przemysłowej w Łodzi.
Dziś mija 80 lat od zorganizowanego przez mieszkańców Siedlec demonstracyjnego pogrzebu „Dzieciom z Zamojszczyzny”, które zmarły w czasie jednego z transportów.
19 stycznia 2023 roku Muzeum Dzieci Polskich – ofiar totalitaryzmu zawarło porozumienie o współpracy z Łódzkim Kuratorem Oświaty. Głównym założeniem porozumienia jest organizacja konkursów historycznych oraz promocja pierwszej wystawy multimedialnej Muzeum „Mamo czemu nie przyjeżdżać? Listy dzieci z obozu na Przemysłowej”.
W ostatnich dniach funkcjonowania obozu byliśmy przerażeni. Baliśmy się, że Niemcy nas zabiją, więc chowaliśmy się pod dolnymi pryczami (…). Ostatniego dnia po przebudzeniu, kiedy wyszedłem na zewnątrz, zauważyłem, że na terenie obozu nie ma wachmanów – wspominał Henryk Łyszkowicz, były więzień obozu na Przemysłowej, w rozmowie z dr. Ireneuszem Piotrem Majem, dyrektorem Muzeum.
Emisja znaczka poświęconego niemieckiemu obozowi koncentracyjnemu dla polskich dzieci w Łodzi jest kolejnym dowodem naszej pamięci o ofiarach tego miejsca. Tragedia małych więźniów, za którą odpowiadają niemieccy okupanci, wymaga tego, by o niej mówić – podkreślił dr Ireneusz Piotr Maj, dyrektor Muzeum, w związku z prezentacją znaczka pocztowego „Niemiecki obóz dla polskich dzieci w Łodzi (1942-1945)”. Wydarzenie miało miejsce w przeddzień 78. rocznicy zakończenia funkcjonowania obozu na Przemysłowej.
Właśnie ukazał się teledysk do piosenki „Dzieci z Przemysłowej”. Utwór w wykonaniu Czesława Mozila oraz chóru i orkiestry Zespołu Szkół Muzycznych im. Stanisława Moniuszki w Łodzi promuje najnowszy film dokumentalny Muzeum pt. „To się nie kończy... Historia dzieci z obozy na Przemysłowej".