Początek treści

wróć...Dzień Pamięci Ofiar Zagłady Osób z Zaburzeniami Psychicznymi na terenach okupowanej Polski podczas II wojny światowej

22 września po raz pierwszy obchodzimy Dzień Pamięci Ofiar Zagłady Osób z Zaburzeniami Psychicznymi na terenach okupowanej Polski podczas II wojny światowej,ustanowiony przez Sejm RP w celu upamiętnienia osób, które zginęły w zbrodniczej akcji okupanta niemieckiego, tzw. Akcji T4.

22 września 1939 r. rozpoczęto zmasowaną akcję eutanazji na pacjentach Szpitala Psychiatrycznego w Kocborowie. Jednak już 15 września 1939 r. rozpoczęły się zmasowane mordy na osobach niepełnosprawnych w  Wojewódzkim Zakładzie Psychiatrycznym w Owińskach i Forcie VII w Poznaniu.

Akcja T4, która swoją nazwę wzięła od adresu biura Kancelarii nadzorującej akcję – Tiergartenstarsse 4 w Berlinie, miała na celu wyeliminowanie osób, które były według eugenicznej polityki III Rzeszy nieprzydatne dla społeczeństwa. Wymierzoną ją przeciwko osobom niepełnosprawnym zarówno fizycznie, jak i z zaburzeniami psychicznymi, którzy jako pierwsi stali się ofiarami. Chorym ograniczano racje żywnościowe i podawano medykamenty pogarszające ich stan. Egzekucje przeprowadzano poprzez rozstrzelanie lub zagazowanie w specjalnie przystosowanych do tego ciężarówkach.

W 1941 r. akcję rozszerzono o eliminacje osób niepełnosprawnych fizycznie i wdrożono w obozach zagłady. Tam tuż przy przywiezieniu, więźniów selekcjonowano i chorych kierowano do komór gazowych.

Szacuje się, że w latach 1939-1945 zamordowano ok. 200 000 niepełnosprawnych.

W zbrodniczej akcji T4 ginęły również dzieci. Do najbardziej znanego ośrodka dla dzieci na ziemiach polskich należy Szpital dla Psychicznie i Nerwowo Chorych w Lublińcu, gdzie między 1942 a 1944 r. zamordowano poprzez podanie śmiertelnych dawek luminalu ok. 200 dzieci narodowości polskiej i niemieckiej z terenów Śląska.

W regionie łódzkim akcję T4 przeprowadzono w Szpitalu Psychiatrycznym w łódzkiej Kochanówce, schronisku dla umysłowo chorych gminy żydowskiej przy ul. Wesołej oraz w szpitalu w Warcie. Łącznie w okresie od marca 1940 r. do grudnia 1942 r. zamordowano poprzez zagazowanie ok. 1473 osób, głównie Żydów.

Płyta nagrobna z napisem o mogile 194 dzieci‑ofiar eksperymentów w latach 1942–1944 na cmentarzu w Lublińcu.
Fot. 1 Zbiorowa mogiła dzieci zamordowanych w Szpital dla Psychicznie i Nerwowo Chorych w Lublińcu.
(fot. Anna Dudek)
Tablica pamiątkowa na pniu kamiennym ku czci dzieci zamordowanych przez nazistowskich lekarzy w latach 1942–1944.
Fot. 2 Obelisk poświęcony pamięci ofiar T4 w Lublińcu.
Źródło: Prywatne archiwum Anny Dudek
Reprodukcja niemieckiego dokumentu z 1 września 1939 r. z orłem i swastyką dotyczącego „eutanazji” chorych.
Fot. 3 Pełnomocnictwo Adolfa Hitlera w sprawie przeprowadzenia akcji T4 z 1 września 1939 Źródło: domena publiczna