Dokumenty archiwalne
Początek treści

Dokumenty archiwalne

Pełna dokumentacja związana z funkcjonowaniem Polen-Jugendverwahrlager nie zachowała się. Została ona prawdopodobnie zniszczona lub wywieziona przez uciekającą w styczniu 1945 r. załogę obozu.

Najwięcej materiałów źródłowych dotyczących obozu przy ul. Przemysłowej w Łodzi znajduje się w zasobach Instytutu Pamięci Narodowej – Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu, który przejął m.in. dokumentację Okręgowej Komisji Badania Zbrodni Hitlerowskich.

W zasobie Muzeum Tradycji Niepodległościowych w Łodzi najliczniej reprezentowana jest obozowa korespondencja małych więźniów oraz ich fotografie.

W Archiwum Państwowym w Łodzi w zespole Jugendamt („Wydział Młodzieżowy”) znajduje się teczka „Schutzlager”, w której jest dokumentacja dotycząca funkcjonowania obozu. W Archiwum znajdują się również materiały zgromadzone przez Komisję Historyczną Zarządu Wojewódzkiego ZBoWiD w Łodzi.

Do najważniejszych zachowanych źródeł archiwalnych należą akta śledztwa przeciwko byłej nadzorczyni obozu Eugenii Pol vel Genowefy Pohl oraz akta jej procesu z lat 1972-1975, które również znajdują się w IPN.

Akta te zawierają m.in. zeznania świadków – byłych więźniów oraz osób zatrudnionych w obozie.



Dokumentacja dot. Edwarda Augusta, zbrodniarza z niemieckiego obozu koncentracyjnego dla dzieci polskich w Łodzi (więcej informacji w aktualnościach: https://muzeumdziecipolskich.pl/odnalezlismy-dokumenty-potwierdzajace-tozsamosc-edwarda-augusta-zbrodniarza-z-obozu-na-przemyslowej).

Relacje Ocalałych dot. najmłodszych więźniów obozu na Przemysłowej (więcej informacji w aktualnościach: https://muzeumdziecipolskich.pl/najmlodsze-polskie-ofiary-totalitarnych-niemiec ).

Protokół przesłuchania byłego więźnia obozu na Przemysłowej w Łodzi w związku z transportem "Dzieci Zamojszczyzny" (więcej informacji w aktualnościach: https://muzeumdziecipolskich.pl/80-rocznica-demonstracyjnego-pogrzebu-dzieci-z-zamojszczyzny).

Opinia Głównej Komisji Badania Zbrodni Hitlerowskich w Polsce – Instytutu Pamięci Narodowej na temat obozu przy ul. Przemysłowej (więcej informacji w aktualnościach: https://muzeumdziecipolskich.pl/oboz-dla-polskich-dzieci-w-lodzi-byl-obozem-koncentracyjnym ).

Raport porucznika Knauera z wydziału VII Stasi w Berlinie dotyczący zwerbowania Camillo Ehrlicha, 12.05.1956 r.

Źródło: Bundesarchiv/Stasi-Unterlagen-Archiv BArch_MfS_BV_KMSt_AP_399-56 k. 6
(więcej informacji w aktualnościach: https://muzeumdziecipolskich.pl/oprawca-polskich-dzieci-agentem-stasi ).

Teczka akt osobowych Gertrudy Nowak (więcej informacji w aktualnościach: https://muzeumdziecipolskich.pl/odnaleziona-teczka-akt-obozowych-dziecka-z-przemyslowej ).

Zawiadomienie o śmierci w obozie Jana Tratowskiego, sygnatura MTN-Ł/A-7407 (więcej informacji w aktualnościach: https://muzeumdziecipolskich.pl/78-rocznica-smierci-janka-tratowskiego ).

Niemcy zmarłych wywozili bardzo wcześnie rano lub późno w nocy. Trupów zmarłych dzieci nie widziałem, ale te wiadomości zawsze docierały do nas. - AIPN GK 165/377, Obóz koncentracyjny dla młodocianych w Łodzi (więcej informacji w aktualnościach: https://muzeumdziecipolskich.pl/relacje-swiadkow-w-sprawie-pochowkow-polskich-dzieci-z-obozu-na-przemyslowej ).

AIPN, Ld 503/106, Akta prokuratora w sprawie przeciwko: Pol/Pohl Eugenia... Protokół rozprawy głównej. Zeznanie Brygidy Casselius, 19.03.1974 r., t. 2, s. 49 (więcej informacji o warunkach higienicznych w obozie w aktualnościach: https://muzeumdziecipolskich.pl/warunki-higieniczne-w-polen-jugendverwahrlager-litzmannstadt ).

Projekt zatrudnienia i podziału pracy dla polskich młodocianych, którzy będą skierowani do młodzieżowego obozu przejściowego (więcej informacji w aktualnościach: https://muzeumdziecipolskich.pl/opieszalych-poganiac-knutem-wstrzasajacy-dokument-ujawnia-kulisy-powstania-obozu-przy-przemyslowej ).

Fragment zeznania z rozprawy Eugenii Pol (więcej informacji w aktualnościach: https://muzeumdziecipolskich.pl/wstrzasajace-swiadectwo-bylej-wiezniarki-obozu-przy-ul-przemyslowej-i-kl-ravensbruck ).

Odnaleziony dokument jest relacją z konferencji, podczas której efektem było m.in. utworzenie niemieckiego obozu koncentracyjnego dla polskich dzieci przy ul. Przemysłowej w Łodzi (więcej informacji w aktualnościach: https://muzeumdziecipolskich.pl/szokujacy-dokument-o-powstaniu-niemieckiego-obozu-dla-dzieci-polskich-w-lodzi ).

Karta komendanta niemieckiego obozu koncentracyjnego dla polskich dzieci w Łodzi (więcej informacji w aktualnościach: https://muzeumdziecipolskich.pl/znamy-powojenne-losy-komendanta-niemieckiego-obozu-koncentracyjnego-dla-polskich-dzieci-w-lodzi ).

Listy Jana Spychały. Jaś Spychała (12 lat) 16 października 1944 r. prosi mamę m.in. o „trochę sacharyny”: „Upiecz mi Mamusiu naleśników 20 (…). Przyślij ołówek, gumę. I cebulę, i musztardę. I znaczków” (więcej informacji w aktualnościach: https://muzeumdziecipolskich.pl/nieznane-listy-polskich-dzieci-z-niemieckiego-obozu ).

Karta cmentarna grobu Urszuli Kaczmarek pochowanej na Cmentarzu Rzymskokatolickim św. Wojciecha w Łodzi, ul. Kurczaki 81, wystawiona 12 maja 1943 r., MTN-Ł, sygn. A-6858

Karta cmentarna grobu Urszuli Kaczmarek pochowanej na Cmentarzu Rzymskokatolickim św. Wojciecha w Łodzi, ul. Kurczaki 81, wystawiona 12 maja 1943 r., MTN-Ł, sygn. A-6858