wróć...Skład narodowościowy załogi Polen-Jugendverwahrlager Litzmannstadt

Polen-Jugendverwahrlager der Sicherheitspolizei in Litzmannstadt (PJVL) był rodzajem niemieckiego obozu koncentracyjnego dla polskich dzieci funkcjonującego w okupowanej Łodzi od grudnia 1942 r. do stycznia 1945 r. W miejscowości Dzierżązna w marcu 1943 r. uruchomiona została jego filia, która – tak jak obóz główny – istniała do stycznia 1945 r. Komendantem obozu był pochodzący z Saksonii Friedrich Camillo Ehrlich, szef niemieckiej Policji Kryminalnej (Kripo) w okupowanej Łodzi od stycznia 1942 r. do stycznia 1945 r.

Kadra kierownicza PJVL w liczbie 10 osób w większości rekrutowała się z funkcjonariuszy Sicherheitspolizei (Kripo i Gestapo) i wchodzili w jej skład Reichsdeutsche, tj. Niemcy Rzeszy (6 osób) oraz Volksdeutsche (4 osoby). Podlegali im funkcjonariusze Gestapo i Kripo, którzy pełnili funkcje administracyjne i wachmanów (strażników oraz nadzorców) odpowiedzialnych za więźniów. W tych grupach zidentyfikowano 13 funkcjonariuszy policji (Gestapo i Kripo) oraz 103 wachmanów. Co najmniej 86% z nich stanowili przesiedleńcy niemieckiego pochodzenia (Umsiedlerzy), Volksdeutsche i Niemcy Rzeszy (Reichsdeutsche), a 7,8% (9 osób) było Polakami (pięciu z nich to funkcjonariusze Policji Państwowej z okresu II RP zatrudnieni w czasie okupacji w Kripo, jeden nadzorca i jednoczesny wywiadowca Gestapo oraz trzy kobiety, które otrzymały nakaz pracy w filii w Dzierżąznej i pełniły tam funkcje nadzorczyń/robotnic). Kierownictwo PJVL wraz z funkcjonariuszami Gestapo i Kripo oraz wachmanami tworzyło reżim obozowy i odpowiadało m.in. za stworzone warunki sanitarno-bytowe wyniszczające małych więźniów.

Przy obozie funkcjonowali również pracownicy administracyjni, rzemieślnicy, pracownicy gospodarczy i robotnicy rolni. W tej grupie zidentyfikowano 56 osób, z czego 86% było z pochodzenia Polakami (do podgrupy tej zaliczało się m.in. 22 robotników rolnych i innych zatrudnionych w Dzierżąznej). W większości otrzymali oni nakaz pracy w PJVL, podobnie jak 36 zidentyfikowanych Żydów z łódzkiego getta, którzy byli zmuszeni do pracy przy budowie obozu głównego oraz stanowili załogę jego warsztatów. Zarówno ci Polacy jak i Żydzi pracowali wspólnie z małymi więźniami i w niewielkim zakresie mieli wpływ na panujące w obozie warunki.