wróć...Podsumowanie obchodów 80. rocznicy zakończenia funkcjonowania obozu na Przemysłowej

fot. Renata Borowska

W związku z 80. rocznicą zakończenia funkcjonowania obozu na Przemysłowej oraz innych obozów na terenie okupowanej Łodzi Muzeum Dzieci Polskich – ofiar totalitaryzmu zorganizowało cykl wydarzeń upamiętniających najmłodsze ofiary II wojny światowej. Pragniemy podziękować wszystkim uczestnikom rocznicowych wydarzeń, a także partnerowi zorganizowanych przedsięwzięć – Zespołowi Szkół Muzycznych im. Stanisława Moniuszki w Łodzi, patronom medialnym: TVP3 Łódź i Radiu Łódź oraz 9 Łódzkiej Brygadzie Obrony Terytorialnej, która podczas głównych uroczystości pełniła posterunek honorowy.

Centralnym punktem obchodów były uroczystości, które odbyły się 18 stycznia pod pomnikiem Martyrologii Dzieci w parku im. Szarych Szeregów w Łodzi.W trakcie uroczystości, którą uświetnili swoją obecnością m.in. przedstawiciele Ocalałych, odczytano fragmenty wspomnień byłych więźniów z obozu na Przemysłowej, wygłoszono okolicznościowe przemówienia, a także złożono kwiaty i znicze. Podczas głównych obchodów miało miejsce otwarcie wystawy plenerowej Muzeum Dzieci Polskich – ofiar totalitaryzmu pt. „Nie tylko Przemysłowa... Dzieciństwo w Litzmannstadt”. Ekspozycja przedstawia wojenną rzeczywistość dzieci w miejscach izolacji na terenie okupowanej Łódź. Wieczorem rozpoczęliśmy akcję „Światło przy Sercu”, podczas której pracownicy Muzeum wraz z przybyłymi pod Pomnik łodzianami światłem zniczy symbolicznie ogrzewali wychudzoną, nagą sylwetkę chłopca z obozu.

fot. Renata Borowska, Tsang Lok Hin

Głównym obchodom towarzyszyły liczne wydarzenia rocznicowe. Należały do nich m.in. debaty historyczne. Pierwsza z nich zatytułowana „Nie tylko Przemysłowa” odbyła się 14 stycznia w Narodowym Centrum Kultury Filmowej w Łodzi. Uczestnikami dyskusji byli: dr hab. Krzysztof Lesiakowski, prof. UŁ (Kierownik Katedry Historii Polski i Świata po 1945 r. na Wydziale Filozoficzno-Historycznym Uniwersytetu Łódzkiego), dr Adam Sitarek (Kierownik Centrum Badań Żydowskich im. Filipa Friedmana na Wydziale Filozoficzno-Historycznym Uniwersytetu Łódzkiego), dr Tomasz Toborek (p.o. Naczelnik Biura Badań Historycznych IPN w Łodzi), a także dr Andrzej Janicki (p.o. Dyrektor Muzeum Dzieci Polskich – ofiar totalitaryzmu). Wydarzeniu towarzyszyła projekcja filmu dokumentalnego produkcji Muzeum Dzieci Polskich – ofiar totalitaryzmu pt. „Litzmannstadt – gehenna polskich dzieci”. Film w reż. Katarzyny Pełki-Wolsztajn został zrealizowany przez TVP3 Łódź.

Druga debata zatytułowana „Ocalić od zapomnienia. Wojenna historia z perspektywy kolejnych pokoleń” odbyła się 22 stycznia w Muzeum Dzieci Polskich – ofiar totalitaryzmu. W rozmowie wzięły udział: Katarzyna Grabowska-Bilicka (redaktorka wspomnień swojej matki – Wacławy Grabowskiej-Gałązki, pracownicy przymusowej, pt. „W. W jak wojna. W jak wygnanie. W jak wiara. W jak wydorośleć. W jak wrócić”), Blanka Magdalena Hauke (emerytowana nauczycielka i dyrektor Szkoły Podstawowej w Białej, popularyzatorka wiedzy o filii obozu dla dzieci w Dzierżąznej, uhonorowana w 2022 r. nagrodą prezesa IPN „Świadek Historii”), a także Anna Malinowska (dziennikarka, autorka książki pt. „Brunatna kołysanka”).

Jednym z punktów wydarzenia była emisja nagrania Krystyny Złotowskiej z d. Klimkiewicz, urodzonej przez polską robotnicę przymusową w Austrii. Poza swoją relacją pani Krystyna przekazała również do zbiorów Muzeum bezcenne rodzinne pamiątki. Rozmowy moderowała dr Agnieszka Fronczek-Kwarta, kierownik Działu Naukowego Muzeum.

Debata łączyła się z zainaugurowaną dzień wcześniej akcją „Nie tylko Przemysłowa. Nie tylko Łódź. Ocalić od zapomnienia”. Celem przedsięwzięcia jest zachowanie pamiątek po dzieciach wojny. Pracownicy Muzeum wraz z partnerami akcji, czekają na wszystkich chętnych gotowych przekazać pamiątki po dzieciach wojny urodzonych w latach 1918-1945. Żyjących świadków tamtych dni zachęcamy, przy współpracy z Muzeum, do nagrania wspomnień. Pozyskane w ten sposób zbiory staną się elementem przyszłej ekspozycji stałej.

Kontakt: zbiory@muzeumdziecipolskich.pl

fot. Renata Borowska, Tsang Lok Hin

Kolejnym wydarzeniem towarzyszącym okrągłej rocznicy zakończenia działalności obozu na Przemysłowej była emisja podcastów zatytułowanych „nieZAnieDBANE. Rozmowy o dzieciństwie czasu wojny”. Podczas rozmów zaproszeni goście opowiadali o wojennych losach swoich rodzin, nieludzkich warunkach, w jakich przyszło żyć naszym rodakom w czasach niemieckiej okupacji, oraz cierpieniu dzieci – najmłodszych i najbardziej bezbronnych ofiar II wojny światowej. Gośćmi rozmów byli: Jacek Dyba, syn byłego więźnia obozu na Przemysłowej Wacława Dyby; Michał Hankiewicz, kierownik Działu Zbiorów Muzeum; Grażyna Morek-Romanowska, świadek historii; a także Szymon Nowak, historyk i pracownik Działu Naukowego Muzeum. W rolę prowadzącej wcieliła się Jolanta Sowińska-Gogacz, edukator Muzeum Dzieci Polskich – ofiar totalitaryzmu.

Podcasty dostępne są na naszej stronie: https://muzeumdziecipolskich.pl/multimedia/podcasty/0

Na długo w naszej pamięci pozostanie wydarzenie zatytułowane „Dzień po nocy”, którego głównym elementem była rozmowa ze świadkami historii oraz z panią Olgą Bończyk. Spotkanie moderowała specjalistka Działu Edukacyjnego Muzeum Jolanta Sowińska-Gogacz. Podczas rozmowy Ocalałym z obozu na Przemysłowej wręczono listy napisane przez młodzież. Listy powstały w ramach ogólnopolskiej akcji edukacyjnej Prze-MY-SŁOWA.

W drugiej części wydarzenia wysłuchaliśmy niezwykłego koncertu Olgi Bończyk. Gwiazda wieczoru wystąpiła z zespołem w składzie: Piotr Wrombel – fortepian, Bartosz Szetela – kontrabas oraz Krzysztof Szmańda – perkusja.

Wydarzenie odbyło się w Zespole Szkół Muzycznych im. Stanisława Moniuszki w Łodzi, a prowadziła je Marta Klimczak, kierownik Biura Prasowego Muzeum.

fot. Renata Borowska, Tsang Lok Hin

W obchody włączyły się również szkoły podstawowe i ponadpodstawowe, które pielęgnując pamięć o najmłodszych ofiarach II wojny światowej, zorganizowały liczne przedsięwzięcia. Uczniowie przy wsparciu nauczycieli i wychowawców przygotowali m.in. warsztaty, konkursy, prezentacje, spotkanie ze świadkami historii oraz debatę. Szczególne podziękowania kierujemy na ręce dyrekcji, nauczycieli oraz uczniów z: Zespołu Szkół im. Armii Krajowej w Zaczerniu, Szkoły Podstawowej nr 81 im. Bohaterskich Dzieci Łodzi, Szkoły Podstawowej nr 71 im. Henryka Sienkiewicza, XLII Liceum Ogólnokształcącego im. Ireny Sendlerowej oraz VIII Liceum Ogólnokształcącego im. Adama Asnyka w Łodzi.

Kolejne fotografie dokumentujące przebieg wydarzeń rocznicowych można zobaczyć w galerii dostępnej na stronie internetowej Muzeum.

https://muzeumdziecipolskich.pl/multimedia/galeria